Đưa vốn Ngân sách cho Doanh nghiệp nhà nước Vận tải Biển là góp phần phá giá và kéo lùi ngành vận tải biển.

Một số người cảm thấy hạnh phúc và tự hào khi Việt Nam có đội tàu biển với nhiều tàu trọng tải lớn và hiện đại. Các bản tổng kết của họ đều có chỉ tiêu tấn-km , một loại chỉ tiêu “khùng” trong thời bao cấp. Với họ, ai cũng có thể điều hành Công ty khai thác tàu. Họ không hiểu hoặc cố tình không hiểu rằng để khai thác  hiệu quả được những con tàu trên cần những chuyên gia thực hành chứ không phải những vị có nhiều bằng cấp ( chúng tôi gọi là khối NATO – không làm chỉ nói –  no action tall only).Khi con tàu được đưa cho các vị trên thì đơn giản nhất là  ném cho thuê định hạn. Còn khi khai thác chuyến thì các vị cứ nhẹ nhàn chấp nhận ký điều khoãn CQD hai đầu bến. Vậy điều kiện CQD là gì ?
CQD được viết tắt của nhóm từ : Customary Quick despatch
Chuyên gia người Anh giải thích như sau :
Người thuê tàu phải xếp và dỡ hàng nhanh với mức có thể trong những điều kiện có tính thuyết phục cho khoãng thời gian xếp và dỡ hàng.
(The Charterer must load and / or discharge as quick as is possible in the circumstances prevaling at the time of loading and discharging. )
Với các nước châu Âu, khi ký điều kiện CQD, chủ tàu vẩn có thể phạt người thuê tàu nếu họ chứng minh được sự thiếu mẩn cản và thiếu trách nhiệm của người thuê tàu trong quá trình xếp và dở hàng. Nhưng ở châu Á điều kiện trên gần như thả nổi tàu. Chủ tàu bất lực đứng nhìn: người thuê tàu biến con tàu thành kho hàng bán lẽ. Điển hình nhất là khi tàu Việt Nam vận chuyển gạo cho Vinafood hầu hết các hợp đồng đều ký với điều khoãn CQD. Còn đôi trường hợp có ký với mực xếp, dỡ thì mức xếp, dỡ rất thấp như 250 tấn /1 cần cẩu ngày. Thực ra mổi cần cẩu (tàu do Việt Nam đóng, cần cẩu Trung Quốc 10 tấn )trên thực tế đạt 800 tấn /ngày nhưng họ ký rất thấp có nghĩa là đã dồn mọi tổn thất và rũi cho cho chủ tàu.
Với các chủ tàu sử dụng “tiền chùa” thì chuyện tàu nằm dài tại cảng không ảnh hưởng đến lợi ích của họ. Lợi ích chính của các chủ tàu sử dụng “tiền chùa” là chênh lệnh giá cước vận tải, là chênh lệch giá cung ứng vật tư và kỹ thuật, là phong bì khi đưa thuyền viên xuống tàu, là những chuyến du lịch bằng tiền chùa…
Mới đây khi đàm phán tàu chở phân từ Trung Quốc về Việt Nam, người Trung Quốc nói rõ luôn : – Với các tàu Việt Nam chỉ ký CQD cả hai đầu bến !
Tại sao các chủ tàu Việt Nam không thể đòan kết cùng nhau tẩy chay điều khoãn CQD ?
Các chủ tàu tư nhân đều tức và khùng với điều khoãng CQD. Nhưng các chủ tàu sử dụng “tiền chùa” đều thoải mái chấp nhận CQD. Họ có mất gì đâu ? chỉ có nhà nước thì mất, các chủ tàu tư nhân thì bị sức ép phải chết theo họ !
Để khai thác có hiệu quả đội tàu Việt Nam, Chính phủ cần thấy rõ đặc thù kinh doanh chuyên ngành. Cuộc đời không có gì sung sướng hơn là được Chính phủ giao cho khai thác một đội tàu hiện đại mà Chính phủ lại ú ớ không biết hoặc cố tình không biết sự thật của khai thác tàu .
Hôm qua, tình cờ đi dự một đám tang. Một chuyên gia khai thác nói với tôi:
Mới năm ngoái, Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng về dự liên hoan tiển một Giám đốc Cty vận tải biển về hưu tại Tp HCM. Ông Bộ trưỡng Hồ Nghĩa Dũng chúc : vị Giám đốc đã hạ cánh an tòan.
Người dự,bâng khuâng mãi với lời chúc trên.Với lời chúc trên , ta hiểu cấp Bộ trưởng đã hiểu thực chất của một Cty vận tải biển… nhưng có lẽ vì cơ chế ăn chia mà mọi người đều phải chấp nhận.
Xưa có câu chuyện về ông địa chủ và bác nông dân, Khi ông địa chủ yêu cầu mùa này ta lấy củ thì bác nông dân trồng bắp. Khi ông địa chủ đòi lấy phần thân và quả thì bác nông dân trồng khoai. Khi ông địa chủ đòi cả quả và củ thì bác nông dân trồng mía.
Cách tốt nhất với vốn ngân sách dành cho khai thác tàu biển là nên đấu thầu khai thác những tàu do Nhà nước đóng hay đấu giá cho vay tiền để mua và thuê tàu khai thác. Có như vậy mọi người mới thực sự làm việc và cả xã hội mới có cái bánh thực để ăn. Ngược lại người Việt Nam đều phải ăn bánh ảo!

Giải pháp này thực chất là giải pháp cứu Vinalines. Một môi trường mà ai cũng phải làm việc cật lực để tồn tại thì ở đó không có sự mất đòan kết. Một môi trường mà chỉ dành cho vài người được quyền làm giàu bằng chức vị và quyền thế thì sự mất đòan kết là tất yếu. 

KS Doãn Mạnh Dũng