Từ cơ cấu giá trị hàng hóa và dịch vụ đi tìm con đường cải cách đất nước .

Đây là cốt lỏi ý thức hệ của chúng ta, là nguyên nhân của mọi nguyên nhân.

Chúng ta hảy cùng khảo sát chu trình làm ra chiếc máy hơi nước.Tại  Luân đôn ,năm 1769  ông James Watt  phát minh ra chiếc máy hơi nước. Để làm ra chiếc máy hơi nước, người công nhân phải dùng quặng than, quặng sắt, trí tuệ  luyện thép và trí tuệ  phát minh ra máy hơi nước. Mô hình cơ cấu giá trị của chiếc máy hơi nước có thể mô tả như sau  :

Gt = Lq +Lt +T +Lh( Công thức 2)

Trong đó :

Lq : Lao động quá khứ đếm được để khai thác than và quặng sắt và đưa chúng về nơi chế tạo máy hơi nước.

Lt  : Lao động trí tuệ không đếm được về quy trình luyện thép và trí tuệ phát minh ra máy hơi nước.

T   : Giá trị tài nguyên ,như than và quặng sắt.

Lh = v+m : Lao động cơ bắp hiện tại đếm được của người công nhân.

Như vậy : c = Lq+ Lt + T

Hai người khác nhau thì có trí tuệ khác nhau nên chế tạo máy hơi nước có hiệu suất khác nhau nên lợi nhuận khác nhau. Vì vậy Lt là biến.

Hai vị trí khác nhau trên trái đất thì nguồn tài nguyên thiên nhiên khác nhau. Nên giá trị than và quăng sắt sẽ khác nhau. Hay nói cách khác T là biến.

Vì Lt và T là biến thì c cũng là biến.

Khi xác định cơ cấu giá trị hàng hóa và dịch vụ khác nhau thì sẽ đưa chúng ta đến ý thức quản lý và cải cách xã hội khác nhau.

Khi xác định c là bất biến :

Khi chúng ta coi c là bất biến thì nguồn tạo ra giá trị thặng dư duy nhất là yếu tố cơ bắp của người lao động.Quan điểm này được  thừa nhận  cách đây  200 năm khi   khoa học và công nghệ chiếm tỷ trọng qua nhỏ trong cơ cấu hàng hóa và dịch vụ.Nhưng với quan điểm này sẽ tạo nhanh sức mạnh, huy động những người nghèo khổ đứng lên giải phóng dân tộc ,lật đổ chế độ cũ và cướp chính quyền. Nhưng nó chỉ xảy ra ở các quốc gia có khoa học và công nghệ yếu kém, lạc hậu hoặc đang là thuộc địa .Sau đó giai cấp công nông là giai cấp nắm chính quyền. Nhưng sau khi giành được chính quyền, để chống lại việc chiếm hữu thặng dư (m) thì chính quyền như lời hứa buộc phải chọn con đường công hữu hóa tòan bộ tư liệu sản xuất. Hệ quả của giải pháp công hữu hóa tư liệu sản xuất là xã hội không có động lực phát triển và nó thật sự chia sự nghèo khổ ngày càng gay gắt cho mọi thành viên trong xã hội. Song điều nguy hiểm nhất là không đáp ứng được những lời hứa với người nghèo khi tiến hành cuộc cách mạng giải phóng dân tộc.Thậm chí một số người cộng sản chân chính không tư lợi, cả đời họ sống trong sáng, giản dị nhưng cũng không thể đưa ra giải pháp nâng cao năng suất lao động trong chế độ bao cấp công hữu hóa tư liệu sản xuất.Trong khi đó ,con em những người có quyền lực trong chính quyền, muốn hay không đều  được học hành và trở thành tầng lớp trí thức mới và giàu có.Không có thành viên nào trong gia đình của những người công nông có quyền lực trở thành công nhân hay nông dân.Vì vậy mâu thuẩn mới lại xuất hiện. Nguyên nhân từ quan điểm cho rằng c là bất biến.Chỉ tôn trọng lao động giản đơn hiện tại. 

Khi xác định chỉ có T là biến trong c :

Ở Công thức 2 ,trong c có hai biến nguồn tài nguyên trí tuệ (Lt) và nguồn tài nguyên thiên nhiên(T) .Nếu chúng ta chấp nhận trong c chỉ có T là biến thì xu thế con người chỉ biết bán rẽ tài nguyên để sống. Ví dụ có dầu thô nhưng không coi trọng lọc dầu mà coi trọng việc khai thác sao cho được nhiều và bán thô. Hoặc đối với  bô xít Tây Nguyên thì chỉ quan tâm chế biến thành ôxit nhôm để  bán trạng thái thô mà không quan tâm đến chế biến thành nhôm hay hợp kim nhôm để bán với giá cao.Xã hội không coi trọng học vấn.Chất xám không được bảo vệ.Con người làm giàu chủ yếu bằng sự chiếm hữu đất , khoáng sản, lâm sản,cảnh quan du lịch,quyền tư vấn độc quyền, quyền sử dụng ngân sách, quyền thực hiện các dịch vụ công,ăn cắp bản quyền, quyền cấp phát chính sách : như định thuế, định quota xuất nhập khẩu, quyền cho phép triển khai dự án,tìm mọi cách lấy ngân sách về địa phương càng nhiều càng tốt…

Khi xác định Lt là biến trong c :

Nếu chúng ta thừa nhận trong Công thức 2,nguồn tài nguyên trí tuệ (Lt) là biến trong c ,thì dân tộc đó sẽ biết ưu tiên cho giáo dục và coi giáo dục là quốc sách là sự sống còn của cả dân tộc. Gia đình dù nghèo phải ăn cháo cũng lo cho con đi học như người Nghệ An và Hà Tỉnh. Dân tộc đó sẽ biết sử dụng đồng vốn (Lq) ,nguồn tài nguyên thiên nhiên (T) và lao động cơ bắp( Lh) có hiệu quả nhất.

Nếu chúng ta thật sự thừa nhận Công thức 2, có nghĩa là bất cứ dự án nào cũng đều phải công khai, minh bạch chọn lựa để có giải phải tối ưu. Hơn nữa cả những con người lảnh đạo xã hội và duyệt các dự án phát triển kinh tế xã hội cũng phải  được chọn lựa nhằm bảo đảm dự án có hiệu quả cao nhất với xã hội.

Để cho xã hội tiến bộ, chúng ta cần phải thừa nhận Công thức 2 và tổ chức xã hội theo Công thức 2,đó là một xã hội dân sự theo quy luật chọn lựa nhằm giải phóng sức lao động sáng tạo của mọi thành phần trong xã hội. Công thức 2 khuyến khích nhà tư sản sử dụng trí tuệ để tìm lợi nhuận như Bill Gate, dùng tài nguyên phải có hiệu quả tốt nhất như người Nhật. Thừa nhận Công thức 2 thì nhà tư bản có những 3 hướng tìm lợi nhuận, trong đó nguồn tài nguyên trí tuệ (Lt) và nguồn tài nguyên thiên nhiên (T) chứa đựng tiềm năng lợi nhuận lớn hơn rất nhiều so với  sức lao động giản đơn hiện tại (Lh) của người công nhân vì vậy  mâu thuẩn giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản không còn là mâu thuẩn đối kháng, xã hội phát triển ổn định, con người yêu thương lẩn nhau. Nhà nước điều tiết  sự giàu nghèo bằng thuế và các dịch vụ công ích. Công thức 2 giúp chúng ta xác định lại vai trò của giới trí thức đối với nền kinh tế đất nước và chỉ ra rằng đất nước muốn phát triển ổn định, bền vững thì cần dựa vào trí thức để gia tăng hàm lượng chất xám trong cơ cấu giá trị hàng hóa và dịch vụ.Nếu xác định Công thức 2 là đúng, chúng ta hảy bắt đầu bằng hai cải cách :

<!–Một là tạo một xã hội dân sự thật sự chọn người tài và các dự án có hiệu quả để cải cách đất nước.

<!–[Hai là cải cách giáo dục, đặc biệt là giáo dục phổ thông.

Khi mọi thành viên trong xã hội được giáo dục chuẩn mực và có môi trường tự do phát triển thì họ tự chọn nghề sống hợp lý mà họ mơ ước. Sức sống của xã hội sẽ tự nó điều chỉnh không cần ai đó  dạy người khác đi “lề phải”. Trên nền tảng này dân giàu, nước mạnh,xã hội công bằng văn minh, an ninh của quốc gia sẽ được cải thiện. 

KS Doãn Mạnh Dũng