Chất lượng dầu và giá dầu của Nhà máy lọc dầu Dung Quất là hai vấn đề khác nhau.
Nhà máy lọc dầu Dung Quất có sản phẩm như các sản phẩm cùng loại tại Singapore là chuyện bình thường. Vì Việt nam đặt hàng mua thiết bị Nhà máy lọc dầu theo tiêu chuẩn sản phẩm đã quy định. Vấn đề nan giải của Nhà máy lọc dầu Dung Quất là cảng biển. Về cảng xuất sản phẩm và luồng tàu biển,theo công bố của cảng Dung Quất, thì cảng có độ sâu -9m. Chúng ta biết độ sâu luồng tự nhiên vịnh Dung Quất chỉ có -6,5m.Với độ sâu-9m sau khi nạo vét, bình thường đón được tàu 1 vạn tấn đầy tải.Vì tàu 1 vạn tấn có mớn nước 8,2m cần mớn nước 9,02m. Muốn đón tàu lớn hơn phải chờ ngày có thủy triều cao hơn. Như vậy khả năng đón tàu có thể đạt tới 1,5 vạn tấn đầy tải chỉ khi có triều thủy rất cao. Chúng ta biết tổng kho Nhà Bè ở cảng Sài Gòn có thể tiếp nhận tàu 3,5 vạn tấn với độ sâu -11,5m kể cả thủy triều. Như vậy muốn đưa dầu Dung Quất về cảng Sài Gòn thì phải sử dụng tàu nhỏ. Tàu nhỏ thì cước vận tải cao nên khả năng cạnh tranh của dầu Dung Quất khó khăn hơn.Hơn nữa Nhà máy lọc dầu Dung Quất phải bõ thêm chi phí để duy trì độ sâu -9 m, nhất là về mùa mưa lũ. Còn nói về dầu thô nhập,vị trí tiếp nhận tàu dầu thô ngay giữa biển, nên phụ thuộc vào thiên nhiên. Sự phụ thuộc trên tất yếu tăng giá vận tải dầu thô cung cấp cho Nhà máy lọc dầu Dung Quất.
Như vậy sự cạnh tranh của dầu Dung Quất không phải ở chất lượng dầu mà ở giá dầu đem về đến nơi tiêu thụ.Bạn có thể hình dung Nhà máy Xi măng Sông Gianh ở Quảng Bình gần thị trường phía Nam,nhưng khó cạnh tranh với các Nhà máy xi măng ở Thanh Hóa, Hải Phòng vì cảng Gianh chỉ chấp nhận tàu dưới 1.000 tấn.
Khái niệm về chất lượng dầu và giá dầu cạnh tranh là hai lỉnh vực hòan tòan khác nhau.Sự yếu kém của Nhà máy lọc dầu Dung Quất không phải ở chất lượng Nhà máy lọc dầu mà ở chi phí nhận dầu thô và xuất dầu sản phẩm.Sự khiếm khuyết của cảng Dung Quất là yếu tố gây các tổn thất trên. Nhưng sự khiếm khuyết này không được báo cáo một cách trung thực cho Quốc hội.
Khi trình các thông số kỹ thuật của vịnh Dung Quất cho Quốc hội ,các Tiến sĩ học ở Nga về báo cáo “Cảng Dung Quất có độ sâu có thể tiếp nhận tàu hàng 50.000 DWT và các tàu dầu 150.000 DWT ( Các Dự án xây dựng cảng và đường thủy đến năm 2010- NXB Thống kê 1996)”
KS Doãn Mạnh Dũng
