Văn hóa mang tính chất quán tính như khối lượng trong tự nhiên

Khi nghiên cứu xã hội, vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra được gọi là văn hóa.Trên phương diện tinh thần, văn hóa biểu thị ở luật, lệ, cách ứng xử và thói quen của con người trong cộng đồng. Tôi tin rằng văn hóa cũng mang tính chất quán tính như khối lượng trong khoa học tự nhiên.
Quá trình tiến hóa của con người là xa dần sự hoang dã và gần hơn đến sự văn minh. Tiêu chí xác định sự tiến hóa là hôm nay con người cần có cuộc sống vật chất đầy đủ hơn hôm qua và hôm nay con người biết yêu con người hơn hôm qua.
Khi văn hóa còn mang nặng tính hoang dã thì xã hội chậm phát triển về kinh tế và mang xu hướng hổn loạn.
Khi văn hóa mang tính khai sáng và hướng đến văn minh thì xã hội phát triển nhanh về kinh tế và ổn định.
Thường có ba cách ứng xử với văn hóa :
a/ Chấp nhận sự hoang dã để tìm lợi ích cho cá nhân bằng hành vi hoang dã hơn.
b/ Đối đầu và chống lại sự hoang dã dù phải hy sinh lợi ích cá nhân.
c/ Thừa nhận thực tiển, từng bước sử dụng giáo dục và đối thoại để thay đổi sự hoang dã và hướng đến văn minh.
Vì tính chất quán tinh của văn hóa nên đối đầu với sự hoang dã là sự tổn thất rất lớn với cá nhân và gia đình.
Vì tính chất quán tính của văn hóa nên để thay đổi sự hoang dã và hướng đến văn minh cần rất nhiều thời gian thậm chí nhiều thế hệ.
Để định lượng về tính chất quán tính của vật, người ta sử dụng các đơn vị đo trọng lượng như N ( Niu-tơn), Kg….
Nhưng để định lượng về văn hóa của một con người hay một cộng đồng người ta có thể quan sát và kiểm định qua sự trao đổi lao động giữa cá nhân và cộng đồng theo nguyên tắc : “Công bằng và minh bạch”.
Trong “Hành vi luận”, người lương thiện là người trao đổi lao động một cách công bằng và minh bạch. Khi người lương thiện biết giúp đở người khác thì được gọi là người tử tế. Khi người tử tế dám hy sinh cuộc sống hay vật chất vì sự tiến bộ của cộng đồng thì gọi là người anh hùng.Ngược với những người lương thiện là kẻ chiếm đoạt vật chất, tinh thần, tình dục và những kẻ trả thù.
Để xã hội thêm người lương thiện, đó là một quá trình cần nhiều thời gian để khai sáng và thay đổi xu hướng hoang dã của cộng đồng.
Xưa có chuyện uống rượu. Ba ông già cùng hẹn nhau uống rượu để hàn huyên. Khi đi mỗi người cầm theo chai rượu nhỏ. Gặp nhau lần nào cũng thống nhất đổ rượu riêng vào bình lớn để cùng uống. Ai cũng nghĩ người khác có rượu ngon nên chỉ mang chai nước lã. Hậu quã cã ba cùng uống nước lã nhưng vẩn cứ phải chém gió khen rượu thật ngon !
Trong cuộc sống cũng vậy, hảy xem lại chính mình đã làm gì cho cộng đồng và đã công bằng và minh bạch khi nhận lại lao động của người khác chưa ? Vượt qua quán tính từ bản năng của chính mình đó là khó khăn nhất khi mỗi con người phải đối mặt với sự thật.
Khai bút chào mừng năm Kỷ Hợi – 2019
KS Doãn Mạnh Dũng