Ứng dụng quy luật thủy triều để chọn cửa xã lũ về vịnh Thái Lan
Các cửa sông Mekong BĐTTC cũng là 3,7m. Từ phía Bắc Vũng Tàu đến Xuyên Mộc và từ phía Nam cửa Trần Đề đến mũi Cà Mau, BĐTTC giảm dần còn 3m.
Hay nói cách khác,các dòng sông đã tự chọn nơi có biên dộ thủy triều cao nhất làm cửa sông. Tại sao vậy ?
Con người khai thác đất tính từ mực nước thủy triều thấp nhất. Đó còn gọi là đường cơ sở để tính biên giới hải phận quốc gia.Nhưng cao độ mực nước biển chuẩn tại một điểm là cao độ trung bình của thủy triều tại điểm đó.Chính vì vậy, nơi nào có thủy triều với biên độ càng cao thì nơi đó có mực nước biển chuẩn cao hơn khi mực nước thủy triều xuống thấp nhất.(Có nghĩa là với hai vị trí ở đường cơ sở, vị trí có BĐTTC thì vị trí đó sẽ thấp hơn vị trí kia.)
Điều đó lý giải vì sao dòng sông Mekong chảy đến Long Xuyêncách biển Tây 60kmrồi đổi hướng để qua 160 km ra biển Đông. Bản chất khoa học trong chống lũ của ĐBSCL là lợi dụng sự lệch pha của thủy triều hai bờ biển Đông và Tây. Ta biết lưu lượng gây lũ chỉ chiếm 15% . Trạng thái thủy triều phía Đông là bán nhật triều không đều. Ta coi thủy triều như một bơm vô hình đẩy ,hút ngày hai lần từ hướng Đông. Thời gian thủy triều đẩychiếm một nữa thời gian lũ.Trước nay, khi lũ về mà triều cường thì con người bất lực. Nay ta sử dụng sự lệnh pha của thủy triều Đông và Tây để cắt lũ về hướng Tây trong thời gian pha đẩy của thủy triều phía Đông. Nhưng ở hướng Tây ta nên chọn vùng nào để xã lũ?
Khảo sát thủy triều dọc bờ biển từ Rạch Giá đến Hà Tiên. Ta thấy BĐTTC không thay đổi từ Hà Tiên đến Hòn Đất là 0,9m. Từ Hòn Đất đến Rạch Giá BĐTTC tăng rất nhanh và cao nhất vùng sát thị xã Rạch Giá là 1,8m. Điều đó lý giáiự hình thành cửa sông Cái tai Rạch Giá và việc thoát lũ vùng bờ biển từ Hà Tiên đến Hòn Đất là rất kém. Vì vậy việc mở các kênh Vĩnh Tế, T2, T3,T4,T5, Tám Ngàn, Luỳnh Huỳnh đến Tri Tôn mang ý nghĩa thủy lợi nhiều hơn là thoát lũ. Một lượng nước đáng kể sẽ khó thoát ra biển mà theo kênh Rach Giá chảy từ Tây sang Đông để về cửa Rạch Giá. Do đó, việc mở hướng thóat từ Vàm Nao ra Bắc Rạch Giá là hợp lý nhất. Hướng thóat này không chỉ chống lũ cho tứ giác Long Xuyênmà cho cả Đồng Tháp, Long An và Tiền Giang. Chúng ta hòan toàn không lo lắng sông Mekong chuyển dòng từ Đông sang Tây. Trạng thái thủy triều là kết quả tác dụng của lực hút và lực ly tâm của Trái đất,lực hấp dẩn của Mặt trời, Mặt trăng lên địa hình tổng thể của vùng Nam Á. Thủy triều bờ biển Đông và Tây không thể biến đổi. Dòng sông Mekong vẩn phải đời đời đổ ra biển Đông ở vùng có BĐTTC cao nhất. Điều may mắn cho ĐBSCL là nhờ có bờ biển Tây có thủy triều lệch pha với biển Đông đã giúp cho con người tìm ra “chiếc xu páp” vô hình để xã lũ khi lũ lớn và triều cường hướng Đông.
KS Doãn Mạnh Dũng
( Theo Báo Khoa học Phổ thông số 743 ngày 25-7-1997)
